Hoe kwamen manuscripten en administratieve documenten in het verleden tot stand? Wie schreef, en waarom? Paleografie is een van de belangrijkste hulpwetenschappen om handgeschreven teksten uit het verleden te leren ontcijferen en die binnen hun ontstaans- en gebruikscontext te leren begrijpen.
Uit de “Cyrurgie van meester Jan Yperman” (Gent Universiteitsbibliotheek, BHSL.HS.1273, fol. 3v°), archive.ugent.be:0D26B9D8-B058-11DF-BD99-004279F64438.
Programma
Er wordt voornamelijk gewerkt met archiefbronnen uit de collectie van Archief Gent, waarbij de cursisten ook fysiek met die originele stukken in contact worden gebracht (waaronder ook Vlaamse Topstukken). Naast de paleografie worden ook andere karakteristieken van die bronnen belicht, zoals typologie, vorm en inhoud ervan. Die zijn van belang om de bronnen niet alleen te kunnen lezen, maar ook te kunnen begrijpen. Hierbij wordt aandacht besteed aan de processen waarin die bronnen tot stand gekomen zijn. Aspecten die aan bod zullen komen zijn:
Introductie over schrifttypes en de paleografische uitdagingen om handschriften te ontcijferen;
De stedelijke archiefvorming (cf. het doctoraat van Tineke Van Gassen over de middeleeuwse archiefvorming in Gent, met aandacht voor zowel charters als cartularia en andere registers);
Charters (met aandacht voor diplomatiek en zegelkunde, maar ook de inhoud van de charters voor de politieke en geografische ontwikkeling van Gent), vanaf de 12 de eeuw;
Financiële bronnen (rekeningen en penningkohieren), vanaf de 14 de eeuw;
Gerechtelijke bronnen (zoenboeken, verhoren en vonnissen in strafzaken), vanaf de 14 de eeuw;
Topografische en cartografische bronnen (atlassen, ommelopers, kaarten), vanaf de 16 de eeuw;
Beelddocumenten (tekeningen, bouwtekeningen, foto’s) met hun notities en in hun historische en administratieve context, bijv. tekeningen van verdwenen gebouwen in de 16 de eeuw, bouwaanvragen vanaf de 17 de eeuw, …
Akten en contracten betreffende bijv. de overdracht van onroerende goederen van burgers, 14 de -18 de eeuw (de willige rechtspraak van de schepenen, gedocumenteerd in de schepenregisters van de keure en gedele);
Registers van ambachten, schuttersgilden, broederschappen en religieuze instellingen, 14 de -18 de eeuw;
Parochieregisters, 16 de -18 de eeuw: boeken van dopen, huwelijken, overlijdens en begrafenissen;
Vondelingenregisters, 19 de eeuw, en bijhorende ‘bewijsstukken’;
Brieven, 16 de -20 ste eeuw, afkomstig uit diverse archieven.
Lesgever - Guy Dupont
Guy Dupont is archivaris en historicus, gespecialiseerd in de late middeleeuwen. Hij doet onderzoek naar en publiceert over de juridische organisatie, de strafrechtspleging, de prostitutie en de publieke badhuizen in de Vlaamse steden. Hij werkt sinds 2009 voor de Stad Gent, eerst bij de dienst Stadsarcheologie, en vanaf 2012 als archivaris bij het Stadsarchief.
Sinds de fusie met het Archief OCMW Gent in 2017 is hij collectiebeheerder bij Archief Gent. In die functie is hij bezig met het onderzoeken, beschrijven, digitaliseren en digitaal toegankelijk maken van de archief- en beeldcollecties. Daarnaast coördineert hij erfgoedprojecten en schrijft hij mee aan publicaties over deelcollecties, zoals de aquarellen van Wynantz met stadsgezichten uit de Hollandse periode (2015), het Kriegsalbum van Gent, een fotoarchief van de Duitse bezetter tijdens de Eerste Wereldoorlog (2018) of de collectie filmaffiches afkomstig uit het Gentse politiearchief (2021).
Praktisch
Begin- en einddatum: 28/9/2023 - 21/12/2023 (geen les op donderdag 2 november 2023)
Lesmomenten: donderdag 20.00u tot 21.30u.
Maximaal aantal deelnemers: 20
Locatie: Archief Gent (Zwarte doos, Dulle Grietlaan 12, Gentbrugge)
Kostprijs: 120€ voor 12 lessen